Gminny Program Profilaktyki
i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych
oraz Przeciwdziałania Narkomanii
Gminy Nowy Staw na lata 2024-2025

I. Wprowadzenie

Każda gmina w Polsce jest zobowiązana podejmować działania służące przeciwdziałaniu i rozwiązywaniu problemów wynikających z nadużywania alkoholu i narkotyków. Samorządy gminne zadania te realizują poprzez programy profilaktyczne. Działania te należą do zadań własnych gminy. 

Zgodnie z brzmieniem art. 4 ust. 1 ustawy z dnia 26 października 1982 roku o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (Dz. U. 2023.2151) do zadań własnych gminy należy prowadzenie działań związanych z profilaktyką i rozwiązywaniem problemów alkoholowych oraz integracją społeczną osób uzależnionych od alkoholu. Zadania te obejmują:

• zwiększanie dostępności pomocy terapeutycznej i rehabilitacyjnej dla osób uzależnionych od alkoholu,

• udzielanie rodzinom, w których występują problemy alkoholowe, pomocy psychospołecznej i prawnej, a w szczególności ochrony przed przemocą w rodzinie,

• prowadzenie profilaktycznej działalności informacyjnej i edukacyjnej w zakresie rozwiązywania problemów alkoholowych i przeciwdziałania narkomanii oraz uzależnieniom behawioralnym, w szczególności dla dzieci i młodzieży, w tym prowadzenie pozalekcyjnych zajęć sportowych, a także działań na rzecz dożywiania dzieci uczestniczących w pozalekcyjnych programach opiekuńczo-wychowawczych i socjoterapeutycznych,

• wspomaganie działalności instytucji, stowarzyszeń i osób fizycznych służącej rozwiązywaniu problemów alkoholowych,

• podejmowanie interwencji w związku z naruszeniem przepisów określonych w art. 13 i 15 ustawy oraz występowanie przed sądem w charakterze oskarżyciela publicznego,

• wspieranie zatrudnienia socjalnego poprzez organizowanie i finansowanie centrów integracji społecznej i klubów integracji społecznej.

Art. 10 ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii (Dz. U. 2023.1939 ze zm.) do zadań własnych gminy, obok tożsamych działań w zakresie uzależnienia od alkoholu, tj. wsparcia terapeutycznego, rehabilitacyjnego, psychospołecznego, prawnego, działań profilaktycznych, wymienia:

• wspomaganie działań instytucji, organizacji pozarządowych i osób fizycznych służących rozwiązywaniu problemów narkomanii,

• pomoc społeczną osobom uzależnionym i rodzinom osób uzależnionych dotkniętych ubóstwem i wykluczeniem społecznym i integrowanie ze środowiskiem lokalnym tych osób z wykorzystaniem pracy socjalnej i kontaktu socjalnego.

Gminny Program Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych oraz Przeciwdziałania Narkomanii Gminy Nowy Staw na lata 2024-2025 rok stanowi kontynuację poprzednich opracowań określając zakres, formę i sposób realizacji ww. zadań ze szczególnym wzmocnieniem współpracy z Zespołem Szkolno-Przedszkolnym w zakresie profilaktyki uniwersalnej, selektywnej i wskazującej.

Realizacja Gminnego Programu Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych oraz Przeciwdziałania Narkomanii wymaga aby każde zadanie wpisane do Programu dotyczyło profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych, narkomanii i uzależnień behawioralnych. Ten wymóg jest związany z wydatkowaniem środków pochodzących z opłat za korzystanie z zezwoleń na sprzedaż napojów alkoholowych oraz począwszy od 2021 roku środków finansowych z opłat jakie ponoszą sprzedawcy hurtowi za sprzedaż napojów alkoholowych w opakowaniach do 300 ml.

Realizację Gminnego Programu Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych oraz Przeciwdziałania Narkomanii Gminy Nowy Staw na lata 2024-2025 rok powierza się Urzędowi Miejskiemu w Nowym Stawie przy pomocy zasobów określonych w dziale VII Programu.

II. Czym jest profilaktyka i dlaczego jest tak ważna

Profilaktyka jest to zapobieganie problemom zanim one wystąpią, a zatem niezwykle słuszne jest, aby każdy z nas uznał potrzebę prowadzenia działań zapobiegawczych - szczególnie adresowanych do dzieci i młodzieży. Przed przystąpieniem do planowania działań profilaktycznych należy znaleźć odpowiedzi na następujące pytania:

1. Skąd czerpać wiedzę na temat potrzeb w zakresie profilaktyki?

2. Jakim problemom chcemy przeciwdziałać?

3. Do kogo winny być adresowane działania profilaktyczne?

4. Co konkretnie możemy zrobić, aby ograniczyć występowanie tych problemów oraz wspierać zdrowie i prawidłowe funkcjonowanie dzieci i młodzieży?

Odbiorcami działań profilaktycznych powinni być wszyscy. Myśl ta ma swoje konsekwencje w powszechnie przyjętym podziale rodzajów profilaktyki: uniwersalna, selektywna i wskazująca.

Profilaktyka w szkole

Doskonałym miejscem do realizowania działań profilaktycznych jest szkoła. Działania z zakresu profilaktyki uniwersalnej można kierować do wszystkich uczniów, co pozwala uniknąć stygmatyzacji związanej z identyfikowaniem nastolatków oraz prowadzeniem zajęć dla wybranej grupy młodzieży  podejmującej już zachowania ryzykowne. Integralnym elementem systemu oddziaływań wychowawczo-profilaktycznych jest ustanowienie wewnątrzszkolnych zasad zachowania uczniów. Zasady te muszą być jasno sformułowane, przekazane wszystkim osobom ze społeczności szkolnej (uczniowie, nauczyciele, rodzice, inni członkowie personelu) oraz konsekwentnie egzekwowane zgodnie z przyjętymi zasadami, gdzie obok konsekwencji za niepożądane zachowania są także działania zmierzające do budowania pozytywnego środowiska szkolnego – pozytywne relacje uczniów z nauczycielami, uczniów z rówieśnikami.

Profilaktyka w rodzinie

Programy profilaktyczne  zaprojektowane dla rodzin obejmują działania z zakresu profilaktyki uniwerslanej, selektywnej i wskazującej. Mogą to być działania adresowane tylko do rodziców i opiekunów, a także do rodziców oraz dzieci. W ramach wyznaczonych przez gminny program ze strony Komisji będą podejmowane działania w kierunku realizacji programów z zakresu profilaktyki uniwersalnej i selektywnej.

Profilaktyka w środowisku lokalnym

Wielowątkowym i wieloskładnikowym działaniem jest profilaktyka ukierunkowana na społeczność lokalną jako całość. Działania prowadzone w rodzinach, szkołach to elementy, które maja swoje przełożenie na profilaktykę całego środowiska.

Strategie i działania

Strategie i działania profilaktyczne możemy podzielić na dwie grypy: wiodące i uzupełniające. Wśród strategii wiodących bardzo ważne są działania nakierowane na rozwijanie umiejętności życiowych dzieci i młodzieży czyli kształtowanie i doskonalenie umiejętności, które pozwalają na zaspokojenie ważnych potrzeb nastolatków w zdrowy i konstruktywny sposób. Wspomniane wyżej umiejętności to:

• rozwiązywanie w drodze porozumienia problemów interpersonalnych,

• relacje z rówieśnikami, rozpoznawanie i wyrażanie własnych emocji,

• samokontrola i radzenie sobie ze stresem,

• asertywność, rozpoznawanie i odpieranie presji skłaniającej np do zazywania substancji psychoaktywnych,

• dbanie o własne bezpieczeństwo,

• kształtowanie poczucia własnej skuteczności i pozytywnego obrazu siebie,

• wspieranie uczniów w nauce i wzmacnianie aspiracji związanych z osiągnięciami szkolnymi.

Kolejna strategia to doskonalenie umiejętności wychowawczych rodziców, bowiem pierwszymi modelami dla dziecka są rodzice i najbliższa rodzina. Programy profilaktyczne oprate na tej strategii odnoszą się do umiejetności porozumiewania się z dzieckiem i rozwiązywania konfliktów, wspierania dziecka w osiaganiu celów, w tym związanych z nauką, monitorowania z kim oraz w jaki sposób dziecko spędza wolny czas.

Strategia organizacji wolnego czasu, czyli angażowanie młodziezy w konstruktywne aktywności, które są alternatywą dla zachowań ryzykownych. Badania pokazują, że udział dzieci i młodzieży w zajęciach edukacyjnych, artystycznych czy udział w wolontariacie zmniejszają ryzyko sięgania po papierosy czy alkohol.

Jako podsumowanie należy wskazać, że każdy program profilaktyczny musi mieć swoją logiczną strukturę, tzn. każdy element programu powinien wynikać z poprzedniego i być logicznie powiązany z następnym. Prawidłowo zdiagnozowany problem, oznaczenie grupy odbiorców programu oraz odpowiedni dobór działań dają gwarancję skuteczności i poczucie dobrze wykorzystanych funduszy publicznych.

III. Podstawy prawne Programu

• Ustawa z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (Dz. U. 2023.2151),

• Ustawa z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie (Dz. U. 2021.1249 ze zm.),

• Ustawa z dnia 11 września 2015 r. o zdrowiu publicznym (Dz. U. 2022. 1608 ze zm.),

• Ustawa z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i wolontariacie (Dz. U. 2023.571),

• Ustawa z dnia 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej (Dz. U. 2023.1426 ze zm.),

• Ustawa z dnia 12 marca 2004r. o pomocy społecznej (Dz.U. 2023.901 ze zm.),

• Narodowy Program Zdrowia na lata 2021 – 2025 główne założenia do projektu,

• Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych Miasta i Gminy Nowy Staw na lata 2016 – 2025 (uchwała Nr 205/XXV/2016 Rady Miejskiej w Nowym Stawie z dnia 30 sierpnia 2016 r.),

IV. Diagnoza i postanowienia Programu

Gminny Program Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych oraz Przeciwdziałania Narkomanii Gminy Nowy Staw na lata 2024-2025 stanowi kontynuację programów realizowanych na terenie gminy w latach poprzednich. W założeniach na lata 2024-2025 nadal wykorzystano wnioski wynikające z badań ankietowych ujętych w "Strategii Rozwiązywania Problemów Społecznych Miasta i Gminy Nowy Staw na lata 2015-2025".

Analiza ww. "Strategii..." wskazuje, że według 25% respondentów alkoholizm oraz przemoc w rodzinie  stanowią problem, który najczęściej dotyka mieszkańców gminy. 28% respondentów wskazała, że rodziny dotknięte problemami uzależnień i zmagające się z przemocą domową są najbardziej narażone na wykluczenie społeczne. Uzależnienia według 18% ankietowanych są przyczyną ubóstwa. Dalsze analizy wskazują, że alkohol i przemoc w rodzinie  według 38% respondentów są przyczyną bezradności w sprawach opiekuńczo-wychowawczych.

"Strategia..." porusza również występowanie negatywnych zjawisk u dzieci i młodzieży. Sięganie po substancje uzależniające (alkohol, dopalacze, narkotyki) oraz agresja i przemoc rówieśnicza, według 42% respondentów, stanowi główne zagrożenie dla młodych, tuż za zaniedbaniami ze strony rodziców i zaniedbaniami socjalnymi np. niedożywienie.

"Strategia Rozwiązywania Probelmów Społecznych Miasta i Gminy Nowy Staw na lata 2016-2025" poprzez wyniki ankiet pokazuje również jakie działania winny zostać podjęte aby zmniejszych negatywne skutki wywołane problemem alkoholizmu, przemocy i demoralizacji dzieci i młodzieży. Zdaniem respondentów, podejmując działania na rzecz osób uzależnionych i ich rodzin należy przed wszystkim skupić się na:

1. prowadzeniu profilaktyki wśród dzieci i młodzieży (30,5%),

2. zapewnieniu dostępu do pomocy psychologicznej dzieci i młodzieży (16,3%),

3. profilaktyce agresji i przemocy wśród dzieci i młodzieży (18%),

4. zwiększeniu dostępu do pomocy terapeutycznej oraz prowadzenie profilaktyki wśród dorosłych (13,5%),

5. wspieraniu i rozwoju grup samopomocowych, grup wsparcia, klubów abstynenckich (14,9%).

Alkohol, przemoc w rodzinie i zagrożenia na drodze (nietrzeźwi kierowcy) to zdaniem blisko 72% ankietowanych przyczyny braku poczucia bezpieczeństwa w gminie.

Zatem tak postawionej diagnozie, uzupełnionej o narkomanię i uzależnienia behawioralne należy odpowiedzieć podejmowaniem działań profilaktycznych, edukacyjnych, informacyjnych poświęconych tym zagrożeniom i ich skutkom (akcje, kampanie, programy profilaktyczne, centra wsparcia).

Gminny Program Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych oraz Przeciwdziałania Narkomanii  Gminy Nowy Staw na lata 2024-2025 na postawione w art. 4 ust. 1 ustawy z dnia 26 października 1982 roku o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (Dz. U. 2023.2151) oraz w art. 10 ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii (Dz. U. 2023.1939 ze zm.) w nawiązaniu do "Strategii..." zadania określa szczegółowy sposób ich realizacji:

1. Dalsze finansowanie działalności Psychologicznego Punktu Konsultacyjnego w Nowym Stawie (umowa zlecenie), który zapewnia doraźne wsparcie dla osób uzależnionych i dla osób współuzależnionych, sprawców i ofiar przemocy. Podjęcie działań w kierunku zorganizowania dodatkowych dyżurów telefonicznych. Ta forma działania ma szczególne znaczenie, gdyż na terenie Gminy Nowy Staw nie ma poradni leczenia uzależnień, stąd odbywające się tam spotkania, które mają na celu motywowanie osób uzależnionych jak i współuzależnionych do podjęcia terapii lub jej podtrzymywania są bardzo ważne. Cel jaki nadal stawia sobie Gmina Nowy Staw w zakresie działaności punktu to włączenie tego miejsca do systemu wsparcia rodziny by umożliwić diagnozę problemów całej rodziny, np. wsparcie żony w sprawie pijacego męża. Dlatego podjeta została decyzja o zmianie siedziby punktu i przeniesienie go do Centrum Wsparcia Rodziny. Obserwując pracę terapeuty na przestrzeni 2023 roku można zauważyć, że była to słuszna decyzja.

2. Finansowanie opinii biegłych sądowych tj. psychologa i psychiatry w przedmiocie uzależnień na etapie postępowania przed Gminną Komisją Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych w Nowym Stawie oraz postępowania sądowego.

3. Zapewnienie dzieciom i młodzieży dostępu do programów profilaktycznych, materiałów informacyjnych z zakresu profilaktyki uniwersalnej, selektywnej (zapobieganie zachowaniom ryzykownym) oraz wskazującej (kierowanej do osób z rozpoznaniem pierwszych objawów zaburzeń);

   • współpraca z placówkami oświatowymi, z grupami społecznymi i zawodowymi mającymi swój udział na polu  kreowania polityki trzeźwościowej na terenie gminy,

   • finansowanie rekomendowanych programów profilaktycznych, psychoedukacyjnych oraz korekcyjno-edukacyjnych,

   • finansowanie przedstawień teatralnych ukierunkowanych na profilaktykę uniwersalną,

   • finansowanie materiałów profilaktycznych, pomocowych wykorzystywanych podczas realizacji ww. programów: ulotki, plakaty, gadżety, poradniki, akcesoria np. alkogogle, zakup nagród w organizowanych konkursach o tematyce profilaktycznej.

   • finansowanie autorskich programów profilaktycznych, sportowo-rekreacyjnych, muzycznych oraz edukacyjnych realizowanych przez:
     a) Zespół Szkolno-Przedszkolny w Nowym Stawie, który opracowuje już cyklicznie program: "Jesteśmy, żyjemy, więc mamy swoje prawa i obowiązki",
     b) Komisariat Policji w Nowym Stawie, który opracowuje programy profilaktyczne kierowane do uczniów.

4. Kontynuowanie wspólnie z Komisariatem Policji w Nowym Stawie rozpoczętej w roku 2020 kampanii "Przeciw Pijanym Kierowcom" - do zadań Komisariatu Policji należeć będzie tak jak dotychczas organizowanie spotkań i pogadanek z dziećmi i młodzieżą, natomiast do stanowiska Sekretarza Gminy wydawanie materiałów profilaktyczno-informacyjnych oraz gadżetów o tematyce profilaktycznej.

5. Kontynuowanie współpracy z Nowostawskim Centrum Kultury i Biblioteki w obszarze dofinansowania i współorganizacji cyklicznych imprez "Mikołajki" i z okazji "Dnia Dziecka", które kierowane są do dzieci z terenu całej Gminy, w tym do dzieci pochodzących z rodzin dotkniętych problemem alkoholowym rodzica/rodziców lub zjawiskiem przemocy.

6. Zapewnienie pomocy opiekuńczej i wychowawczej dla dzieci i młodzieży oraz rodzin zagrożonych problemem uzależnienia od alkoholu, dotkniętych przemocą domową, przemocą rówieśniczą poprzez współfinansowanie kosztów prowadzenia placówek wsparcia dziennego oraz placówek socjoterapeutycznych (wynagrodzenia kadry, dożywianie dzieci i młodzieży, zakup materiałów oraz inne koszty związane z uczestnictwem dzieci i młodzieży w zajęciach stacjonarnych jak i wyjazdowych) w Centrum Wsparcia Rodziny w Nowym Stawie.

7. Promowanie zdrowego i trzeźwego stylu życia oraz alternatywnych form spędzania bezpiecznie i zdrowo czasu wolnego przez dzieci, młodzież oraz dorosłych. Organizacja zajęć sportowych połączonych z tematyką profilaktyki.

8. Wypracowanie zasad współpracy i wzajemnej pomocy Gminnej Komisji Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych w Nowym Stawie z grupą wsparcia Grupa AA Przemiana 82-230 Nowy Staw (finansowanie udziału osób uzależnionych, członków grupy AA w spotkaniach, mityngach AA).

9. Promowanie i wspieranie abstynencji oraz zdrowego stylu życia wśród osób uzależnionych i ich rodzin na terenie Gminy.

10. Monitorowanie skali problemów w środowisku lokalnym poprzez prowadzenie badań, sondaży opinii publicznej, sporządzanie lokalnych diagnoz związanych z nadużywaniem spożycia alkoholu, sięgania po narkotyki, przemocy.

11. Kontrola rynku napojów alkoholowych w zakresie przestrzegania zasad i warunków korzystania z zezwoleń na sprzedaż napojów alkoholowych. Na lata 2024-2025 zaplanowane zostały szkolenia dla sprzedawców napojów alkoholowych.

12. Ograniczenie dostępności alkoholu, które zostało określone w uchwale Nr 415/LVI/2018 Rady Miejskiej w Nowym Stawie z dnia 11.09.2018 r. w sprawie zasad usytuowania na terenie gminy Nowy Staw miejsc sprzedaży i podawania napojów alkoholowych (Dz. Urz. Woj. Pom. z 2018 r. poz. 3728) oraz w uchwale Nr 407/LVI/2018 Rady Miejskiej w Nowym Stawie z dnia 3.08.2018 r. w sprawie ustalenia maksymalnej liczby zezwoleń na sprzedaż napojów alkoholowych przeznaczonych do spożycia w miejscu sprzedaży oraz poza miejscem sprzedaży na terenie gminy Nowy Staw (Dz. Urz. Woj. Pom. z 2018 r. poz. 3287). 

V. Centrum Wsparcia Rodziny w Nowym Stawie

Uchwałą Rady Miejskiej w Nowym Stawie nr 385/LII/2022 z dnia 20 września 2022 r. zostało powołane Centrum Wsparcia Rodziny w Nowym Stawie. Jest to placówka działajaca w połaczonych formach opiekuńczej i specjalistycznej, której oferta skierowana jest zarówno do dzieci/młodzieży jak i ich rodziców i opiekunów. Badania naukowe  szacują, że w Polsce około miliona dzieci i młodzieży w wieku poniżej 18 lat funkcjonuje w rodzinach dotknietych alkoholizmem. Młodzież ta stanowi grupę, gdzie kumuluje się wiele ryzyk i zagrożeń  (obciążenia genetyczne, zaniedbania społeczne). Centrum Wsparcia Rodziny w Nowym Stawie to właśnie miejsce gdzie wsparcie psychologiczne, socjoterapeutyczne kierowane jest do całych rodzin, gdzie występuje problem uzależnienia od alkoholu, narkotyków, substancji psychotropowych, zachowań behawioralnych, przemocy. Funkcjonowanie Centrum Wsparcia Rodziny w Nowym Stawie jest współfinansowane ze środków uzyskanych za wydawanie zezwoleń na sprzedaż napojów alkoholowych (art. 18 ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi). 

VI. Beneficjenci Programu

1. Wszyscy mieszkańcy Gminy Nowy Staw, a w szczególności dzieci, młodzież, ich rodzice i opiekunowie.

2. Osoby uzależnione (alkohol, narkotyki, uzależnienia behawioralne) osoby dotknięte bądź zagrożone przemocą w rodzinie, osoby stosujące przemoc w rodzinie.

3. Rodziny osób z problemem uzależnienia, przemocy w rodzinie.

4. Osoby współuzależnione, Dorosłe Dzieci Alkoholików.

5. Osoby i organizacje pozarządowe zawodowo zajmujące się profilaktyką i rozwiązywaniem problemów alkoholowych oraz uzależnieniem od narkotyków, przeciwdziałaniem przemocy w rodzinie.

6. Stowarzyszenia abstynenckie, nieformalne grupy wsparcia, grupy AA.

7. Kadra pedagogiczna, pedagodzy, psychologowie Zespołu Szkolno-Przedszkolnego w Nowym Stawie oraz Przedszkola w Nowym Stawie.

8. Pozostała społeczność lokalna. 

VII. Zasoby Gminy Nowy Staw w zakresie profilaktyki alkoholowej

1. Gminna Komisja Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych w Nowym Stawie w obecnym składzie powołana została Zarządzeniem Nr 432/2023 Burmistrza Nowego Stawu z dnia 01.06.2023 r., do której należą podstawowe zadania określone w art. 4 ust. 1 ustawy oraz regulaminie działania Komisji, stanowiącego załącznik do Zarządzenia o powołaniu składu osobowego Komisji. W szczególności zadania obejmują:

   • pierwszy kontakt z klientem Komisji – osobą uzależnioną, zobowiązaną do leczenia odwykowego oraz dorosłym członkiem jej rodziny, wdrożenie procedury zobowiązania do podjęcia leczenia odwykowego,

   • zwiększenie dostępności do pomocy terapeutycznej oraz prawnej osób uzależnionych od alkoholu oraz ich rodzin,

   • prowadzenie profilaktycznej działalności informacyjnej i edukacyjnej dla dzieci i młodzieży, w tym prowadzenie zajęć pozalekcyjnych,

   • prowadzenie polityki informacyjnej dotyczącej zagadnień związanych z profilaktyką i uzależnieniami oraz zwiększenie dostępności informacji o ofercie pomocy na terenie gminy, powiatu, województwa,

   • podejmowanie czynności zmierzających do orzeczenia o zastosowaniu wobec osoby uzależnionej od alkoholu, zobowiązania do poddania się leczeniu w zakładzie lecznictwa ambulatoryjnego lub stacjonarnego oraz wydanie opinii do wniosków o udzielenie zezwolenia na sprzedaż napojów alkoholowych,

   • kontrole punktów sprzedaży napojów alkoholowych w zakresie zgodności sprzedaży napojów alkoholowych z udzielonym zezwoleniem,

   • współpraca z instytucjami i organizacjami działającymi w obszarze profilaktyki uzależnień i przemocy,

   • inicjowanie i wspieranie kampanii i programów profilaktycznych związanych z problemem uzależnienia i przemocy,

   • pozostałe zadania wynikające z ustaw.

2. Włączenie od 2024 roku Sekretarza Gminy, do zadań którego w zakresie objętym Programem należą:

   • obsługa administracyjna Gminnej Komisji Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych,

   • pełnienie funkcji sekretarza Komisji,

   • przygotowanie dokumentów celem wydania opinii do wniosków o udzielenie zezwolenia na sprzedaż napojów alkoholowych oraz wydanie postanowienia w tym zakresie,

   • przygotowanie dokumentacji związanej z postępowaniem sądowym wraz z opinią wydaną przez biegłych w zakresie uzależnień,

   • skierowanie na badanie przez biegłych w zakresie uzależnień zgodnie z postanowieniem Komisji,

   • koordynowanie współpracy Komisji z instytucjami, organizacjami i lokalnymi partnerami w obszarze profilaktyki uzależnień i przemocy.

3. Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej w Nowym Stawie.

4. Zespół Interdyscyplinarny przy Miejskim Ośrodku Pomocy Społecznej w Nowym Stawie.

5. Komisariat Policji w Nowym Stawie.

6. Zespół Szkolno-Przedszkolny w Nowym Stawie.

7. Nowostawskie Centrum Kultury i Biblioteki w Nowym Stawie.

8. Centrum Wsparcia Rodziny w Nowym Stawie.

9. Psychologiczny Punkt Konsultacyjny w Nowym Stawie.

10. Prokuratura Rejonowa w Malborku.

11. Wydział Rodzinny Sądu Rejonowego w Malborku.

VIII. Cele i zadania Programu

Podstawowym zadaniem Programu jest wdrożenie działań, które powinny zapobiegać powstawaniu nowych zagrożeń związanych ze spożywaniem alkoholu, narkomanii jak również zapobiegać już istniejącym oraz ograniczać zdrowotne,  społeczne skutki wynikające z nadużywania alkoholu. Ten cel może być zrealizowany poprzez udzielanie pomocy rodzinom (dzieci, młodzież, rodzice/opiekunowie) gdzie przyczyną patologii, wykluczenia  jest alkoholizm rodziców lub jednego rodzica. Ważną rolę w tym zakresie odgrywają placówki wsparcia dziennego – świetlice środowiskowe, socjoterapeutyczne, opiekuńczo-wychowawcze. Placówki wsparcia dziennego stanowią skuteczny instrument wspierania rodzin, szczególnie tych, które doświadczają trudności w wypełnianiu funkcji opiekuńczo-wychowawczej. Placówki wsparcia świadczą pomoc adekwatną do potrzeb dzieci i ich rodzin, a ich praca przynosi wymierne pozytywne efekty np. w zakresie rozwoju osobowości dziecka, postępów w nauce. Pozostałe cele i zadania to, obok działań wskazanych w pkt IV Programu:

1. Finansowanie szkoleń i kursów specjalistycznych dla członków Gminnej Komisji oraz w miarę posiadanych środków – sprzedawców napojów alkoholowych.

2. Realizowanie, finansowanie, dofinansowywanie realizacji programów z zakresu profilaktyki uzależnień, zgodnie ze szczegółami dotyczącymi art. 4 ust. 1 ustawy z dnia 26 października 1982 roku o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (Dz. U. 2023.2151) oraz art. 10 ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii (Dz. U. 2023.1939 ze zm.).

3. Podejmowanie i finansowanie działań edukacyjnych adresowanych do mieszkańców Gminy Nowy Staw poprzez udział w organizowanych festynach, Dnia Nowego Stawu, Tygodnia Wolontariatu, Mikołajek, Dnia Dziecka oraz w innych nie wymienionych wyżej imprezach z udziałem mieszkańców.

4. Wsparcie w zakresie uzyskania pomocy terapeutycznej i prawnej dla osób uzależnionych od alkoholu, narkotyków i ich rodzin, jak również poradnictwo i pomoc ofiarom przemocy.

5. Finansowanie wykonania badań psychiatryczno-psychologicznych osób kierowanych do Komisji w celu zdiagnozowania występowania choroby alkoholowej (art. 24 i art. 25 ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi).

6. Ponoszenie kosztów sądowych za wpis wniosku o zobowiązanie uczestnika postępowania do podjęcia leczenia, ponoszenie kosztów badań psychiatryczno-psychologicznych zlecanych przez Sąd Rejonowy w Malborku oraz ponoszenie kosztów postępowań sądowych zgodnie z postanowieniami III Wydziału Rodzinnego Sądu Rejonowego w Malborku. 

IX. Realizatorzy Programu

Realizatorem Programu na lata 2024-2025 jest Urząd Miejski w Nowym Stawie przy pomocy zasobów określonych w dziale VII Programu.

X. Źródła finansowania Programu i zasady wynagradzania członków Gminnej Komisji Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych.

1. Planowane środki finansowe na realizację Programu  pochodzić będą z wpłat za korzystanie w latach 2024-2025 z zezwoleń na sprzedaż napojów alkoholowych oraz 50% wysokości opłaty tzw. "małpkowej". Na realizacje Programu przeznaczone zostaną także środki niewykorzystane w roku 2023.

2. Członkowie Gminnej Komisji Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych w Nowym Stawie otrzymują wynagrodzenie ryczałtowe za pracę w Komisji, przeprowadzanie wywiadów środowiskowych, kontrolowanie punktów sprzedaży, dojazdy, organizację szkoleń oraz organizację programów profilaktycznych.

3. Wynagrodzenie ryczałtowe wypłacane jest raz w miesiącu  i stanowi 15% minimalnego wynagrodzenia za pracę. Wysokość wynagrodzenia ryczałtowego jest jednakowa dla wszystkich członków Komisji.

4. Potwierdzeniem prawa do wynagrodzenia  ryczałtowego jest protokół z posiedzenia Komisji podpisany przez Przewodniczącego Komisji oraz lista obecności podpisana przez członków Komisji obecnych na posiedzeniu.

5. Wynagrodzenie ryczałtowe wypłacane jest ze środków budżetowych przeznaczonych na realizację zadań z zakresu profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych i przekazywane na rachunek bankowy członków Komisji.

XI. Zezwolenia

1. Sprzedaż napojów alkoholowych przeznaczonych do spożycia w miejscu sprzedaży lub poza miejscem sprzedaży może być prowadzona wyłącznie na podstawie ważnego zezwolenia wydanego przez Burmistrza Nowego Stawu po uprzednim uzyskaniu opinii Gminnej Komisji Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych w Nowym Stawie. Wydanie opinii przez Gminną Komisję dotyczy zezwoleń stałych tj. z okresem ważności - detal minimum 2 lata, gastronomia – minimum 4 lata. Zezwolenia jednorazowe (imprezy na wolnym powietrzu z okresem ważności do 2 dni), nie wymagają uzyskania opinii Gminnej Komisji.

2. Maksymalna liczba zezwoleń na sprzedaż napojów alkoholowych do spożycia w miejscu sprzedaży wynosi 20 zezwoleń, w tym: do 4,5% zawartości alkoholu oraz piwa – 10, pow. 4,5% do 18% zawartości alkoholu (z wyjątkiem piwa) - 5, pow. 18% zawartości alkoholu – 5. Maksymalna liczba zezwoleń na sprzedaż napojów alkoholowych do spożycia poza miejscem sprzedaży wynosi 70 zezwoleń, w tym: do 4,5% zawartości alkoholu oraz piwa – 30, pow. 4,5% do 18% zawartości alkoholu (z wyjątkiem piwa) - 20, pow. 18% zawartości alkoholu – 20.

3. Punkty sprzedaży napojów alkoholowych przeznaczonych do spożycia poza miejscem sprzedaży nie mogą być usytuowane w odległości mniejszej niż 50 m, a punkty sprzedaży napojów alkoholowych przeznaczonych do spożycia w miejscu sprzedaży w odległości mniejszej niż 100 m, od: szkół podstawowych, przedszkoli, placówek oświatowo – wychowawczych, ośrodków wsparcia, placówek zapewniających dzieciom i młodzieży opiekę pozaszkolną oraz od obiektów kultu religijnego. Powyższych zasad nie stosuje się do istniejących już punktów sprzedaży.

4. Sprzedaż i podawanie napojów alkoholowych w "ogródkach piwnych" dotyczy wyłącznie napojów alkoholowych do 4,5% zawartości alkoholu oraz piwa, po uprzednim uzyskaniu odrębnego zezwolenia.

5. Stan na dzień 22.12.2023 r. podmiotów oraz ważnych zezwoleń na sprzedaż napojów alkoholowych przedstawia się następująco:

• na sprzedaż napojów alkoholowych zawierających do 4,5% alkoholu oraz piwa przeznaczonych do spożycia podczas organizowanych przyjęć – 0,

• na jednorazową sprzedaż napojów alkoholowych w 2023 roku wydano 3 zezwolenia (impreza na wolnym powietrzu). 

XII. Informacje dodatkowe

1. Dane MOPS w Nowym Stawie:

   • w roku 2023 (stan na dzień 20.12.2023 r.) ze wsparcia MOPS korzystało 15 rodzin dotkniętych problemem alkoholowym i jest to spadek w stosunku do roku 2022.

   • w roku 2023 (stan na dzień 20.12.2023 r.) zostało wdrożonych 19 nowych procedur dotyczących Niebieskiej Karty, wzrost wobec roku 2022.

2. Komisariat Policji w Nowym Stawie przekazał informacje, że na terenie miasta i gminy Nowy Staw w 2023 roku odnotowano łącznie 108 interwencje wobec osób będących pod wpływem alkoholu lub środka odurzającego, w tym m. in.:

   • 15 przypadków nietrzeźwych kierowców,

   • 66 wobec osób nietrzeźwych (poza kierowcami) np. spożycie alkoholu w miejscu publicznym, spanie na ławce w stanie nietrzeźwości.

3. Gminna Komisja Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych w Nowym Stawie według stanu na dzień 22.12.2023:

   • odbyła 12 posiedzeń, na które wystosowała  56 zaproszeń na rozmowę z  osobami nadużywającymi alkoholu,

   • odbyła 18 rozmów z domownikami osób nadużywających alkoholu,

   • skierowała 4 osób na badania przez biegłych psychiatrów i psychologa,

   • skierowała 2 wnioski do sądu o wszczęcie postępowania  w sprawie skierowania na badanie i zobowiązanie do podjęcia leczenia z uzależnienia od alkoholu,

   • skierowała 2 osoby na terapię do Centrum Profilaktyki i Terapii Uzależnień w Malborku,

   • skierowała 28 osób na konsultacje do Psychologicznego Punktu Konsultacyjnego w Nowym Stawie, z czego 9 skierowań dotyczyło osób, wskazanych przez Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej w Nowym Stawie, dotkniętych zjawiskami współuzależnienia i przemocy domowej,

   • zaopiniowała 9 wniosków o wydanie zezwolenia na sprzedaż napojów alkoholowych,

   • zorganizowała i przeprowadziła dla młodzieży szkolnej konkurs muzyczny z okazji "Dnia Matki" o tematyce z zakresu profilaktyki uniwersalnej oraz współfinansowała konkurs plastyczny promujący zdrowy tryb życia,

   • przekazała do Zespołu Szkolno-Przedszkolnego materiały profilaktyczne/zestaw edukacyjny dotyczący uzależnień behawioralnych, karty pracy z zakresu działań edukacyjno-profilaktycznych,

   • przekazała do Zespołu Szkolno-Przedszkolnego program profilaktyczny/warsztaty "złość da ci w kość",

   • zorganizowała 2 występy artystyczne w formie teatru profilaktycznego oraz koncertu z zakresu profilaktyki uzależnień,

   • przekazała do Zespołu Szkolno-Przedszkolnego alkogogle i narkogogle, które będą stanowiły rekwizyty podczas spotkań z policjantami,

Porównując dane do lat ubiegłych zauważyć można wzrost ilości ale także i różnorodności podejmowanych przez Gminną Komisję działań. Wspomniane wyżej działania skierowane do uczniów Zespołu Szkolno-Przedszkolnego mają jeden cel, którym jest pokazanie alternatywnych form spędzania wolnego czasu, w tym w gronie rodziny, rówieśników, grona pedagogicznego. 

XIII. Oczekiwane efekty i rezultaty Programu

Program realizowany będzie przez lata 2024-2025. Jego celem  jest stworzenie na poziomie Gminy spójnego, usystematyzowanego zbioru działań profilaktycznych i naprawczych, usuwających negatywne skutki problemów związanych ze spożyciem alkoholu, narkotyków, uzależnień behawioralnych w relacjach rodzinnych i społecznych. Aby w przyszłości móc dokonać oceny realizacji zaplanowanych działań wykorzystane zostaną następujące wskaźniki:

• ilość wniosków skierowanych do Gminnej Komisji w celu wszczęcia procedury zastosowania obowiązku poddania się leczeniu odwykowemu,

• ilość przeprowadzonych przez Gminną Komisję rozmów z osobami uzależnionymi,

• ilość przeprowadzonych przez Gminną Komisję rozmów z osobami współuzależnionymi,

• ilość przeprowadzonych przez Gminną Komisję rozmów z osobami będącymi sprawcami przemocy domowej,

• ilość przeprowadzonych przez Gminną Komisję rozmów z osobami będącymi ofiarami przemocy domowej,

• liczba skierowań wystawionych przez Gminną Komisję na przeprowadzenie badań psychiatryczno-psychologicznych,

• liczba skierowań wystawionych przez Gminną Komisję na podjęcie terapii,

• ilość skierowań wystawionych przez Gminną Komisję na konsultacje do Psychologicznego Punktu Konsultacyjnego,

• ilość wniosków przekazanych przez Gminną Komisję do sądu w sprawie orzeczenia obowiązku poddania się leczeniu,

• liczba zrealizowanych kampanii i programów profilaktycznych skierowanych do różnych grup,

• liczba zorganizowanych zajęć, warsztatów, konkursów o charakterze profilaktycznym skierowanych do różnych grup adresatów,

• liczba wykonanych kontroli w punktach sprzedaży napojów alkoholowych.